Akçaabat’ın mahallelerinden biri olan Ortamahalle, 1998 tarihinde kentsel sit alanı olarak ilan edilmiştir. Ortamahallede 19. yüzyıl Osmanlı dönemi sivil mimari örnekleri, sokakları, merdivenleri, duvarları ve çeşmeleriyle tarihi karakterlerinin günümüze aktarabilmiş nadir yerleşim yerlerinden biridir.
İlçenin bilinen en eski adı “Platana” olup Yunanca “çınar ağacı” anlamına gelmektedir. Türkler ilçeye 12. yüzyıldan itibaren Selçuklu döneminde Türkmen beylerinin bölgeyi fethetmesiyle yerleşmeye başlamıştır.
Akçaabat, batısında bulunan Yoroz Burnu karayel yönünde önünü kestiğinden, çevresine göre daha az yağmur alır ve mikro klima iklime sahiptir. Coğrafi olarak Karadeniz bölgesinde yer almasına rağmen yazları sıcak ve kurak, kışları ise ılıman olması nedeniyle Akdeniz iklimi özelliği gösterir. Bu iklim özelliğinden dolayı Akçaabat’ta tütün, zeytin ve narenciye yetişmektedir. Ayrıca çilek, kivi vb. meyvelerin seracılığı da yapılmaktadır.
AKÇAABAT ORTAMAHALLE EVLERİ
Akçaabat Orta Mahalle, Trabzon yöresel mimarisine sahip çok sayıda evin bir arada yer aldığı şirin bir mahalledir. Ortamahalle, Akçaabat ilçe merkezinin iç kesiminde ilçeye hakim tepede geçtiğimiz yüzyılın başlarında kurulmuştur. Bölge, sit alanı statüsüne kavuşmuş ve koruma altına alınmış. Bu sayede geleneksel dokusuyla günümüze kadar ulaşmıştır.
Evler sokaktan yükselen duvarlar ile kendilerine avlu havası katan bahçelere sahiptir. Evlerin çoğunluğu geniş bir bahçe ile çevrilidir. Bahçelerin neredeyse tümünde su kuyusu vardır. Su kuyusu olmayan bahçelerde küçük bir havuz vardır. Evler çoğunlukla iki katlıdır. Bahçe içinde olan evlerin giriş kapısı bahçeye açılır. Bahçe sokaktan korunduğu için evin giriş kapısı yaz aylarında sürekli olarak açık kalabilmekte, bu sayede bahçe evin bir parçası olmaktadır.
Akçaabat Ortamahalle evlerinin yapımında taş ve ahşap malzeme kullanılmıştır. Dış duvarlar yığma taş, iç duvarlar ahşap çatkı-bağdadi tarzda inşa edilmiştir. Evlerin yer döşemeleri, tavan kaplamaları, merdiven ve doğramaları ahşap malzemedendir. Evler çoğunlukla iç sofalı, karnıyarık tipindedir. Evlerin kapısından girdiğinizde genellikle sofa denilen bir alanla karşılaşırsınız. Sofanın bir yanında mutfak diğer yanında oturma odası vardır. Yatak odaları evin üst katında yer alır. Üst kata çıkan merdiven sofanın bir ucundadır. Orta Mahalle evlerinde ahır yoktur. Evlerin bazılarında bodrum katı vardır ve bu katın kullanım amacı genellikle depo-kiler şeklindedir.
Evlerin giriş kapısının yer aldığı cephede girişin üzerinde, üst katta bir çıkma vardır. Bu çıkma iki sütun ile desteklenmiştir. Bu sütunların çoğu ahşaptandır. Pek azında taş malzeme işçiliği vardır. Çıkmanın ön cephesinde ve yan kısımlarında pencereler vardır. Çıkmanın üst kısmında hemen bütün evlerde üçgen alınlık yer alır (Köse Doğan, 2014; Süyük Makaklı ve Atalan, 2014).
YOL TARİFİ
Özel aracıyla gitmek istiyorsanız, şehir merkezinde Nihat Usta Köfte salonu önündeki kavşaktan içeri girerek tabelaları takip etmeniz gerekiyor. Milli Egemenlik Caddesi’nden devam ederek Harmancık mevkii ulaşırsınız. Burada yine tabelaları takip ederek Ortamahalle yol ayrımından yaklaşık 1 km ilerleyerek Ortamahalleye ulaşılır. Alternatif olarak şehir merkezinden tabelaları takip ederek İnönü Caddesi’nin bitiminden sola dönerek yaklaşık 1 km sonra Ortamahalle’ye ulaşmış olursunuz.
Yukarıdaki tarif şehre yeni gelmiş ziyaretçilere zor olacağını düşündüğümüzden aşağıya ulaşım haritasını bırakıyoruz.
