Ana Sayfa Turizm Santa Harabeleri – Gümüşhane

Santa Harabeleri – Gümüşhane

166
0

Santa Harabeleri - Gümüşhane

Santa Harabeleri, Gümüşhane şehir merkezine yaklaşık 80 kilometre mesafede Yağmurdere Bucağına bağlı Dumanlı Köyündedir. Rum Pontus döneminde Dini, ticari ve kültürel önem taşımıştır. Santa bölgesinin Rum çetelerin sığınağı olarak da kullanıldığı biliniyor. Santa Vadisi günümüzde 3. derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı’dır. Bölgenin önceleri 9 ayrı mahalleden oluştuğu düşünülüyor. Günümüzde Piştoflu, Binatlı, İşhanlı, Terzili, Çakallı, Zurnacılı ve Sincanlı-Kozlu olmak üzere 7 mahalle ve 300’ü aşkın ev bulunmaktadır.

Santa Harabeleri çam ağaçları manzarasıyla, arılara kucak açmış binlerce çiçek vardır. Güneşin yakan ancak terletmeyen sıcağında içinize huzur doldurur.

İnanç Turizmi açısından Sümela Manastırı ve Ayasofya Müzesi kadar değerli değil. Rumlar için Doğu Karadeniz Bölgesinde uzun dönem yerleşim yeri olmasıyla önemli arz eder. Fakat, Santa Harabeleri henüz hak ettiği ilgiyi görmüş değil.

SANTA HARABELERi ULAŞIM

Santa Harabeleri’ne Gümüşhane üzerinden gidilebileceği gibi, Trabzon’dan güneye yollanıp, şehrin turizm merkezlerinden Altındere Milli Parkı’nı takip ederek de ulaşabilirsiniz. Bir diğer güzergah ise; Arsin ile Araklı ilçeleri arasındaki Yanbolu deresi vadisi. Yanbolu vadisinden yaklaşık 57 km’lik yolu kullanarak da ulaşabilirsiniz. Yolun tamamına yakını asfaltlanmıştır.

Santa Harabeleri Kilise - Gümüşhane

Bölgeye ulaşım farklı güzergahlardan yapılabilmektedir. Gümüşhane şehir merkezinden hareket ile Gümüşhane-Bayburt ana yolunu takiben Akçakale, Tekke, Arzular, Kabaköy, Yağmurdere, Taşköprü istikametinden devam edilerek ortalama 80 km bir seyahat ile Santa bölgesine ulaşım sağlanabilmektedir. Yağmurdere’den Taşköprü 8 km, Santa Harabeleri 15 km.’dir. Taşköprü – Santa Harabeleri arası ise yaklaşık 7 km’dir.

Santa bölgesine ulaşmak için diğer bir güzergah ise Gümüşhane – Trabzon anayolu güzergahıdır. Gümüşhane-Torul yolunun 12. kilometresinden ayrılan yoldan Karaca Mağarası (5 km) Cehennem Vadisi Kanyonu (6 km), Krom Antik Kenti (22 km), Cami Boğazı Yaylası (34 km), Taşköprü Yaylası (57 km) ve Santa Harabelerine (64 km) ulaşılabilir. Bu güzergâhtan toplam mesafe ise yaklaşık 76 kilometredir. Yolun büyük kısmı stabilizedir (Bu yolu kullanmanızı tavsiye etmiyoruz).

SANTA HARABELERi TARİHİ

Santa Harabeleri‘nin ilk olarak ne zaman iskan edildiği bilinmiyor. Orta Çağ’da var oluşu için kesin bir delil mevcut değil. Buna rağmen derebeyi anlaşmazlıkları süresince yarı müstakil bir Rum sığınağı olarak kullanılmıştır. Bunun yanında 17. ve 18. yüzyıllarda nüfusunun arttığı bilinmektedir. Santa yerleşimlerinde, bölgede çıkan madenlerin etkisi ile demircilik ve gümüşçülük önemli bir sanat dalı olmuştur.

Vadi, Fatih Sultan Mehmet döneminde Trabzon’un fethedilmesiyle Osmanlı İmparatorluğu topraklarına dahil olmuş. (1461-1476 yılları arasında). Santa Vadisi dönemin demir, kurşun ve gümüş madenciliği merkezidir. Ayrıca, madenlerin işletilmesiyle 16-18. yüzyıllar arasında bölge önemli derecede gelişmiş ve ekonomik refaha erişmiştir. Osmanlı Devletin, madenlerin işletildiği dönemde madencilerin ihtiyaçlarını temin edenlere ve tüccarlara pek çok kolaylık sağlamıştır. Vergi kolaylıkları ve muafiyetler, bölgeye yoğun Ortodox Hristiyan (Rum) vatandaşının göç etmesini sağlamıştır.

1500-1800 döneminde önemli bir madenci yerleşimi olan bölge 1923 yılında nüfus mübadelesi ile boşaltılmıştır. Bu mübadelede Santa Harabeleri‘nin olduğu bölge toplanma yeri olarak kullanılmıştır. Mübadele sonrası boşaltılan bölgedeki atıl arazi ve binalara çevre köylerdeki Türk halkı yerleşmiştir.

Santa Harabeleri - Tarihi Çeşme

 Santa Harabeleri, Yanbolu deresinin doğduğu yerde ve sahilden yaklaşık 40 kilometre içeride yer alıyor. Küçük yerleşim yerinin, 3 ayrı mahallesi gibi.

SANTA HARABELERi VE TURİZM

Santa Vadisi, sahip olduğu doğası nedeniyle dağ ve yayla turizmi için ideal mekanlara sahiptir. Güneşin aydınlattığı yamaçlarda gökyüzüne yakın tarih ve medeniyet mirasıdır. Santa Harabeleri, turizme kazandıracak eli beklerken her gün biraz daha yok oluyor.

Santa Harabeleri Yıkılmış Kilise

Ziyaret ve Karakaban Dağları, Zincirli, Kilise ve Uzunsırt gibi 2 bin metrenin üzerinde yükseltilerle kuşatılmıştır. Bölgenin girişe elverişli olan yeri sadece vadiye açılan kuzey kısmıdır. Burası, dışa kapalıdır. Fakat kendi su kaynakları ve bahçe ölçeğinde üretime elverişli toprağıyla yaşama elverişlidir.

Düşmanlarından gelecek tehlikeleri de göz önünde bulundurarak yaptıkları tercih, Santa Harabeleri ve çevre yapılardan anlaşılmaktadır. Yörenin doğal halinin korunaklı olması, belki de yerleşimin temel nedenini oluşturmuştur.

Santa Köyü - Santa Harabeleri

3 YAMAÇ 7 MAHALLE

Santa Harabeleri, birbirini kuş bakışı çok net bir şekilde görebilen 3 ayrı yamaç üzerine kurulmuştur. Mahalle olarak 7 yerleşme bulunmaktadır. Eski isimleriyle Piştoflu, Binatlı, İhsanlı, Zerzili, Çakallı, Zincanlı ve Zurnacılı bugün de kullanılıyor.

Özellikle 18. yüzyılın son yarısında inşa edilen resmi binalar son derece dikkati çekicidir. Günümüzde hala yayla göçlerinde kullanılan bu binalar, yapılan tahribat ve ilavelere rağmen göz alıcı durumdadırlar. Buradaki eserler, yerli gri renkli ve yumuşak taşlardan inşa edilmişlerdir. Santa Vadisi’nde daha çok dini içerikli yapıların vardır. İlk halk okulu Rodopolis Başpiskoposunun vasıtasıyla 1863 yılında inşa edilmiştir.

YAPILARIN ÖZELLİKLERİ

Bölgede halen irili – ufaklı bir çok kilise bulunmaktadır. Bunlar genellikle 1860-1870 yılları arasında inşa edilmişlerdir. 3 apsisli ve 3 nefli olmalarıyla plan bakımından birbirlerine benzemektedirler. Yerel özellikler yanında en göze çarpıcılıkları bazilika planı oluşlarıdır. Apsisler ise çok sığ olup, kiliseler içinde dorik kaideli sütunlar göze çarpmaktadır.

Santa Harabeleri Kilisenin İçi

HARABELERDEKİ KİLİSELER

Santa Harabeleri’ndeki kiliseler, Piştofli, İhsanlı, Binatla, Çingallı, Goballı, Terzili, Zurnacılı gibi kısımları dağıtılmıştır. Bu kiliselerin yanında küçük ev kilisecikleri de vardı. Kiliselerin büyüklüğü ve sayıları mahallelerin nüfusu ile orantılıdır. Sn. Christopher, St. Theodore, St. Kynake ve Binatlı Kutsal Elas Kiliseleri en dikkati çekici olanlardır.

17-18’inci yüzyıllarda nüfus yoğunlaşmasının tespit edildiği Santa’ta, 19. yüzyıl en parlak dönemi oluşturmuştur. Yörede derebeyi egemenliğinin olduğu bir dönemde Santa Harabeleri, doğal konumu ile bağımsız ve korunaklı bir sığınak olarak Hristiyan toplumunun varlığını sürdürmesine elvermiştir. Santa’da tarım ve hayvancılığın yanı sıra, çevrede gümüş, kurşun ve demir gibi madenler çıkarılarak ticarete kazandırılmış. Hatta demircilik önemli bir zanaat kolu haline gelmiştir.

Santa Harabeleri Kilise İçi

Santa Harabeleri’nde orijinalliğini koruyarak günümüze kadar ulaşmış ev hemen hemen yok gibidir. Zaman içinde kullanıcıları ve defineciler tarafından tahrip edilmiştir. Özellikle iç mekanları tamamen değiştirilen yapıların tarihi özellikleri ortadan kalkmıştır.

Yapılarda malzeme olarak yöresel taşlar, belli bir işçiliğe tabii tutulmadan kullanılmıştır. Ancak bazıları daha geç dönem yapılarıdır. Bu sebeple Karadeniz’in karakteristik göz ve çatma dolgu tipinde, ahşap ve taş karışımı yapılmıştır. Evlerin içi tamamen ahşap ve genellikle iki katlıdırlar. Bu iki katlılık arazinin eğilimli olması nedeniyle aşağıdan iki, yukarıdan tek katlı görünüm şeklindedir. Yapıların alt kısımları işlik olarak kullanılmıştır. Karadeniz’in diğer yerlerinin aksine Santalılar hayvancılıkla pek iştigal etmemişlerdir. Sadece bazı aileler birkaç sığır beslemişlerdir. Bu nedenle eski konutların bir kısmında ahır bulunmamaktadır.

Santa Harabeleri günümüzde sağlam kalabilseydi, “Bir sanat harikası” diyebileceğimiz kiliseleri vardı. Kemerler, sütunlar ve süslemelerle dolu iç kısımlar, maalesef bugün tamamen ortadan kalkmış.

Harabeler içerisinde bugün varlıklarını en iyi koruyan yapılar çeşmeler olmuştur. Bu, suyun hangi din veya ırktan olursa olsun herkes için ortak ihtiyaç oluşundan kaynaklanmıştır. Çeşmelerin önlerindeki yalaklardan küçük kanallarla hayvanların su içebileceği yerlere sular taşınmıştır.

Santa Harabeleri - Yanbolu Deresi

FİKRİNİZİ BİZİMLE PAYLAŞIN

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz
Captcha verification failed!
Captcha kullanıcı puanı başarısız oldu. lütfen bizimle iletişime geçin!