Akçakale, Trabzon’un batısında yer alan Akçaabat ilçesinde, Karadeniz’e hakim bir yamaçta tarihî bir yapıdır. Kalenin geçmişi 13. yüzyıla kadar uzanır. Bu yapıyı Bizans İmparatoru II. Alexios inşa ettirmiştir. Dönemin yöneticileri, Selçuklu tehdidine karşı kaleyi savunma amacıyla kullanmıştır. Osmanlı yönetimi de fetih sonrası kaleyi aktif şekilde değerlendirmiştir. 1468 yılında Mahmud Paşa tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır.
AKÇAKALE MİMARİ YAPISI
Yapıldığı dönemde kale, moloz ve kesme taşlar kullanarak sağlam bir sur sistemine sahip olmuştur. Bu şekilde iç yapısında mazgal pencereleri, gözetleme noktaları ve su yolları vardır. Kale içerisinde yer alan tek nefli küçük bir kilise kalıntısı, Bizans dönemine ait dini mimarinin izlerini taşır. Ayrıca mezar şapeli temelleri ve bağlantı yolları da açığa çıkarılmıştır. Yüzeyde görülen mimari öğeler, hem askeri hem de sivil yaşamın bir arada sürdüğünü göstermektedir.
ARKEOLOJİK ÇALIŞMALAR
2007 yılında başlatılan kazılarla Akçakale ve çevresinden çok sayıda arkeolojik eser elde edilmiştir. Sikkeler, ok uçları, top gülleleri, pişmiş toprak seramik parçaları, bronz aksesuarlar ve pithoslar bu çalışmalarda tespit edilmiştir. Aynı zamanda bir iskeletin kafatası olmadan bulunması dikkat çekmiş, defin gelenekleri üzerine ipuçları vermiştir. Deniz altında yapılan taramalarda da sur temelleri ve taş döşemeler tespit edilmiştir.
Akçakale, Trabzon’un tarihî savunma yapıları içinde yer alsa da, günümüzde iç bölümünde sağlam şekilde ayakta kalan bir yapı bulunmamaktadır. Ancak, yapılan arkeolojik kazılar sırasında ortaya çıkarılan duvar temelleri, mazgal izleri ve bazı yapı kalıntıları, geçmişte burada askeri ve dini amaçlara hizmet eden mekânların bulunduğuna işaret eder. Bu yönüyle kale, Trabzon’un iç kale ve manastır yapılarıyla dolaylı bir tarihsel benzerlik taşır.
Örneğin şehir merkezinde yer alan Trabzon Kalesi’nin sur yapılarıyla Akçakale’nin sur formu benzer askeri özellikler taşımaktadır. Aynı şekilde, yüksek eğimli yamaçlara kurulu Sümela ve Vazelon gibi manastırlarda olduğu gibi, Akçakale de ulaşılması zor bir konumda inşa edilmiştir. Bu durum, Bizans döneminde coğrafyanın güvenlik ve savunma kriterleri çerçevesinde nasıl değerlendirildiğini gösterir.
RESTORASYON
Son yıllarda Akçakale’nin turizme kazandırılması adına kapsamlı bir restorasyon süreci başlatılmıştır. Hazırlanan projeler doğrultusunda, yapının orijinal dokusuna zarar verilmeden rölöve ve restitüsyon çalışmaları yapılmaktadır. Bilgilendirici panolar ve sosyal donatılarla desteklenmesi planlanan alan, Akçaabat için önemli bir kültürel destinasyon haline gelecektir.
ULAŞIM BİLGİLERİ
- Konum: Akçakale Mahallesi, Akçaabat – Trabzon
- Mesafe: Akçaabat ilçe merkezine yaklaşık 8 km, Trabzon şehir merkezine 18 km uzaklıktadır.
- Ulaşım: Özel araçlarla sahil yolu üzerinden ulaşım kolaydır. Ayrıca Akçaabat otogarından hareket eden Akçakale-Mersin dolmuşlarıyla da ulaşım sağlanabilmektedir.
- Ziyaret Saatleri: Kale açık alan olarak gezilebilmektedir. Restorasyon tamamlandığında daha düzenli bir ziyaret güzergâhı oluşturulacaktır.
NEDEN AKÇAKALE
- Yüzlerce yıllık Bizans ve Osmanlı geçmişine dokunabileceğiniz nadir alanlardandır.
- Karadeniz manzarasıyla birleşen sur yapısı görsel açıdan eşsizdir.
- Tarihi kilise, mezar yapıları ve arkeolojik buluntular geçmişi hissettirir.
- Gelecekte kültürel etkinliklere ev sahipliği yapacak bir tarih alanı olacaktır.
- Hem fotoğrafçılar hem tarih severler için ideal bir nokta.
